شواهد تاریخی قدمت شهر اسلام آباد غرب

شهر کنونی اسلام‌آباد غرب در دوران مختلف تاریخی نام‌های متعددی داشته است. نام شهر در اودا مختلف بارها توسط حاکمان مختلف تغییر نام یافته است. بنای اولیه شهر اسلام آباد طبق نوشته اصطخری در مسالک الممالک و حمد اله مستوفی به دوران آریاییها بر میگردد. نام اولیه ای که بر آن نهاده شده است مندلی بوده است.  این نام مربوط به دوره ماد تا ساسانی می باشد. این شهر با این اسم و با جمعیت اندکی مدتها به صورت یک محله کوچک مسکونی باقی مانده است.

با توجه به اینکه تپه چغاگاوانه در مرکز شهر کنونی اسلام آباد غرب وجود دارد. کاوشهای علمی باستان شناختی در سال ۱۳۴۹ هجری شمسی انجام شد. این کاوش ها توسط آقای محمود کردوانی انجام یافت. و نتایج یافته های تحقیقاتی در مرکز این شهر حاکی از آن است. که این شهر باستانی در نقطه سوق الجیشی در جاده خراسان بزرگ قرار دارد. در الواح به دست آمده از تپۀ چیاگاوانه، به دفعات از شهری به نام پالوم نام برده شده است. که گمان می‌رود یکی از نام های قدیم شهر اسلام‌آباد بوده‌ است.

اسلام آباد شاهراه جاده خراسان

این شاهراه از دوره باستان تا به امروز مسیر ارتباطی بوده است. شاهراه دشتهای بین النهرین و خوزستان با کوههای زاگرس و فلات ایران و فراسوی آن است.  از آن سو جاده ارتباطی آناتولی و آذربایجان به لرستان و فارس از نزدیکی آسلام آباد می گذشته است. این موقعیت ممتاز به این شهر این امتیاز را میداده است. تا در محل تلاقی فرهنگهای پیش از تاریخ و تاریخی، سرزمینهای مختلف رشد و ترقی کند . پژوهشهای باستان شناسی آثار مهمی را از ادوار مختلف زندگی انسان باستان در این شهر را  شناسایی کرده است.

چنین به نظر میرسد که از دوره نوسنگی پیش از سفال (۱۰۰۰۰ سال پیش) مردم در این مکان می زیسته اند. ساکنان اسلام آباد همگام با دیگر مردمان کوهستان زاگرس زندگی یکجا نشینی را آغاز کرده اند. آنان در اهلی کردن حیواناتی چون گوسفند و بز و آغاز کشت گیاهانی چون گندم و جو مشارکت داشته اند. پس از آن در عصر مفرغ و آهن از حدود ۵۰۰۰ تا ۲۵۰۰ سال پیش از میلاد اسلام آباد یکی از واحد های سیاسی کوههای زاگرس بوده است. در منابع مکتوب بین النهرین به آن اشاره شده است.

در کاوشهای که در سال ۱۳۴۹ شمسی توسط آقای محمود کردوانی انجام شد. تعدادی لوح نوشته گلی به خط بابلی قدیم کشف شد. بازخوانی آنها توسط دکتر کامیار عبدی استاد دانشگاه شیکاگو آمریکا بین سالهای ۷۹تا۸۲  انجام شد. محتوای الواح حاکی از آن است که شهر اسلام آباد غرب در ۳۵۰۰ سال پیش از میلاد یکی از مراکز مهم تجاری محسوب می شده است. در این لوحه های گلی از حقوق بردگان و مواد تجارت شده از قبیل جو و گندم و روغن نام برده شده است.

رسید کالاها به احتمال شهری به اسم پالوم بوده است. به نظر میرسد که همین نام قدیم شهراسلام آباد امروزی بوده است. بعدها در دوران اسلامی این شهر هارون آباد نامیده شد. بنای آن را به هارون الرشید خلیفه عباسی (۱۹۳ – ۱۴۸ ه-ق) نسبت میدهند. سپس در سال ۱۳۰۹ هجری شمسی شهر هارون آباد که در آن زمان حدود ۴۸۰ نفر جمعیت اولیه آن بود. به شاه آباد تغییر نام یافت. این شهر یکی از مراکز ایلات بزرگ غرب کشور به نام ایل بزرگ کلهر قرار گرفت. سرانجام شهر شاه آباد در سال ۱۳۵۷ مقارن با پیروزی شکوهمند و غرور آفرین انقلاب اسلامی به اسلام آباد غرب تغییر نام یافت.